คำว่า “กับดักไอน้ำ (Steam Trap)” ได้มีการใช้มาหลายครั้งแล้ว สำหรับในเรื่องนี้ กับดักไอน้ำเป็นอุปกรณ์ซึ่งมีหน้าที่ที่สำคัญ 3 ประการดังนี้
- กำจัดไอน้ำที่เกิดการควบแน่น ไม่ว่าจะอยู่ภายในท่อหรือในอุปกรณ์ที่ใช้ไอน้ำของกระบวนการผลิตก็ตามกับดักไอน้ำ จะต้องสามารถทำการกำจัดไอน้ำที่เกิดการควบแน่นที่เกิดขึ้นเพียงเล็กน้อยให้เร็วที่สุดเมื่อเกิดการควบแน่นก่อตัวกันขึ้น หรือที่เกิดขึ้นกับระบบอันเนื่องมาจากการอั้นตัวของน้ำ (Waterlogged) ซึ่งถ้าเกิดขึ้นกับท่อไอน้ำก็จะนำไปสู่การเกิดแรงกระแทกอย่างรุนแรง (Water Hammer) ซึ่งทำให้ท่อ ข้อต่อต่างๆ และอุปกรณ์ที่ใช้ไอน้ำในกระบวนการผลิตเกิดความเสียหาย (วอเตอร์ล๊อก หมายถความถึง ไอน้ำไม่สามารถพาความร้อนไปยังอุปกรณ์ต่างๆ ที่ต้องการความร้อน) ดังนั้นกระบวนการผลิตก็จะหยุดหรืออย่างน้อยที่สุดกระบวนการผลิตก็จะช้าลงอย่างมาก
- หน้าที่ต่อไปเป็นไปตามชื่อ ซึ่งเป็นหน้าที่หนึ่งของกับดักไอน้ำคือ ป้องกันไม่ให้ไอน้ำปริมาณมากรั่วออกมา อย่างไรก็ตาม กับดักไอน้ำบางชนิดต้องการให้ไอน้ำจำนวนหนึ่งรั่วออกมาเพื่อให้เกิดการเดินเครื่องเป็นไปอย่างถูกต้อง
- กับดักไอน้ำต้องสามารถกำจัดแก๊สที่เกิดขึ้นในระบบ ถ้าในระบบยังคงมีแก๊สอยู่ แก๊สเหล่านั้นจะเข้าไปแทนส่วนที่เป็นพื้นที่ของไอน้ำ ซึ่งจะทำให้ความสามารถในการพาความร้อนของท่อลดลง และยังไปกั้นไม่ให้ไอน้ำไปถึงที่พื้นผิวถ่ายเทความร้อนให้แก่อุปกรณ์ต่างๆ ในกระบวนการผลิตด้วย และในกรณีที่เลวร้ายที่สุดก็คือ ท่อ หรือชิ้นส่วนของอุปกรณ์ เกิดอากาศอัด (Air Locked) ทำให้อากาศเคลื่อนที่ไม่ได้ ซึ่งแม้แต่ไอน้ำควบแน่นก็ไม่สามารถออกไปได้
แก๊สที่ต้องกำจัดออกไป อย่างแรกคืออากาศที่เข้ามาในระบบ เมื่อระบบเย็นตัวลงแล้วปล่อยทิ้ง นอกจากนั้นระหว่างการปฏิบัติการตามปกติ แก๊สที่ไม่ควบแน่น (Non-Condensable Gases) ยังสามารถเข้าไปในระบบได้ไม่ว่าจะเป็นแก๊สที่เจือปนอยู่ในน้ำป้อน หรือเป็นผลมาจากการเสื่อมสภาพของสารเคมีในน้ำป้อนก็ตาม
จะเห็นได้อย่างชัดเจนว่า กับดักไอน้ำที่มีประสิทธิภาพเป็นส่วนสำคัญที่สร้างความเชื่อมั่นว่าอุปกรณ์ที่ใช้ในระบบไอน้ำทำงานได้อย่างมีประสิทธิภาพ อย่างไรก็ตามกับดักไอน้ำเป็นอุปกรณ์ที่จำเป็นและมีความเสี่ยงต่อการที่จะทำให้ระบบการทำงานเสียหายได้ โรงงานขนาดใหญ่อาจจะติดตั้งกับดักไอน้ำหลายร้อยตัว หลายประเภท และมีขนาดที่แตกต่างกันออกไป ผู้ผลิตกับดักไอน้ำรายใหญ่รายหนึ่งได้ออกมาแสดงความเห็นว่าประมาณ 10% ของกับดักไอน้ำที่ติดตั้งอยู่ตามสถานที่ต่างๆ ในสหราชอาณาจักรส่วนใหญ่จะมีข้อบกพร่องที่ใดที่หนึ่ง โดยเฉพาะอย่างยิ่งต้องมีการพิจารณาถึงกับดักไอน้ำเทอร์โมไดนามิคส์ (Thermo-dynamics Traps : TD Traps) ขนาดเล็กด้วยเมื่อมีการขยายงานเพิ่มขึ้น กับดักไอน้ำเหล่านี้จะเสื่อมสภาพลงจากการใช้งาน ดังนั้นการตรวจสอบเป็นประจำหรือการหากับดักไอน้ำใหม่มาทดแทนเป็นสิ่งจำเป็นซึ่งในทางการปฏิบัติงานที่ดี
การวิเคราะห์รายละเอียดเพื่อกำหนดประเภทของกับดักไอน้ำให้เหมาะสมที่สุดกับลักษณะของการนำไปใช้งาน โดยทั่วไปแล้วเราสามารถแยกประเภทของกับดักไอน้ำได้ตามลักษณะการทำงานของกับดักไอน้ำเหล่านั้น ได้สรุปลักษณะที่สำคัญของกับดักไอน้ำบางประการไว้ และจากการพิจารณาสภาวะแวดล้อมภายในที่กับดักไอน้ำทำงานอยู่ ตารางดังกล่าวสามารถนำไปใช้เป็นแนวทางเพื่อเลือกประเภทของกับดักไอน้ำได้ แต่รายการต่างๆ ไม่ได้หมายความว่าจะรวมประเภทของกับดักไอน้ำไว้ได้ทั้งหมด เพราะในปัจจุบันกับดักไอน้ำที่ถูกผลิตขึ้นมาเป็นการผสมผสานระหว่างกับดักไอน้ำ 2 ประเภท หรือมากกว่านั้น และก็รวมเอาลักษณะที่มีประโยชน์ของแต่ละประเภทเข้ามาไว้ด้วยกัน